آیا آب تهران به تصفیه آب خانگی نیاز دارد؟
آیا آب تهران به تصفیه آب خانگی نیاز دارد؟ سال‌هاست که اخبار و شایعات زیادی درباره آلودگی آب کلانشهر تهران منتشر می‌شود. اخباری که گاه تکذیب می‌شوند و گاهی نه. موضوعی که اهمیت استفاده از تصفیه آب خانگی را نشان می‌دهد. شاید برایتان جالب باشد که یکی از موارد پر سر و صدا در مورد آلودگی آب تهران که تایید شد، مربوط به سال 89 بود که منطقه یافت آباد تهران به علت بالا بودن میزان نیترات در آب این منطقه به عنوان «منطقه سیاه» معرفی شد.
نقش منابع آب در میزان سلامت آب
حال سوال این است: آیا آب تهران به تصفیه آب خانگی نیاز دارد؟ آنچه مسلم است شهرهای بزرگی مثل تهران به منابع آبی فراوانی نیاز دارند تا بتوانند، آب آشامیدنی شهروندان خود را پاسخگو باشند. بنا به گفته صبح امروز محمدرضا بختیاری، مدیرعامل فعلی آبفای تهران در صحن شواری شهر تهران، آب این شهر از پنج سد طالقان، امیرکبیر، لار، لتیان و ماملو تامین می شود. البته ۷۰ درصد از منابع آب سطحی هستند و ۳۰ درصد زیر زمینی که آب‌های زیرزمینی از ۶۰۰ حلقه چاه تامین می‌شوند. اهمیت این اطلاعات وقتی مشخص می‌شود که گفتگویی قدیمی‌تر از غلامرضا شقاقی، رئیس اسبق گروه بهداشت آب و فاضلاب وزارت کشور را مرور می‌کنیم که در آن گفته شده است: «هر چقدر از منابع آب زیرزمینی بیشتر استفاده کنیم نگرانی‌های ما بیشتر خواهد بود، به ویژه زمانی که افزایش مصرف بی‌رویه آب داریم و به همین جهت کیفیت آبمان دچار تنزل می شود».
آب‌های زیرزمینی
در طی میلیون سال آب‌های جاری از خلل‌وفرج زمین عبور کرده و در زیر زمین انباشته شده و سفره‌های زیرزمینی را تشکیل داده‌اند. در بسیاری از مناطق روستایی آب‌های زیرزمینی را توسط پمپاژ کردن، به سطح زمین انتقال می‌دهند و از آن به‌عنوان آب شرب استفاده می‌کنند. در برخی از شهرها از این منابع برای تأمین آب شرب شهروندان استفاده می‌کنند.
آلودگی آب‌های زیرزمینی می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری را به انسان و طبیعت وارد کند. پاک‌سازی این آب‌ها آسان نیست و در بسیاری مواقع غیرممکن است. در صورت آلودگی دیگر نمی‌توان از این آب‌ها استفاده کرد. باتوجه‌به اینکه مقادیر قابل‌توجهی از آب آشامیدنی تهران از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود، وجود بسیاری از فلزات سنگین و دیگر آلاینده‌ها را نمی‌توان انکار کرد.
آب‌های سطحی
بارندگی یکی از منابع تأمین‌کننده آب‌های سطحی است. بارش باران باعث می‌گردد تا چشمه‌ها و رودخانه شکل بگیرند و در سطح زمین جریان یابند. در مناطق مرتفع که بارندگی بیشتر به‌صورت برف است، یخچال‌ها شکل می‌گیرند. یخچال‌ها به‌عنوان منبع مهمی برای تأمین آب رودخانه‌ها و دریاچه‌ها به‌حساب می‌آیند. آب‌های سطحی به‌شدت در معرض خطر آلودگی قرار دارند و این خطر به دلیل سهل‌انگاری بشر روزبه‌روز بیشتر می‌شود. آلودگی آب‌های سطحی باعث می‌گردد تا زندگی آبزیان در معرض خطر قرار گیرد و گیاهان و درختان به‌خوبی رشد نیابند و محیط زیست آسیب بیند. دستگاه تصفیه آب خانگی در بسیاری از موارد به رفع این آلودگی‌ها کمک می‌کند. با این مقدمه در ادامه مقاله به سراغ این پرسش می‌رویم که آیا آب تهران به تصفیه آب خانگی نیاز دارد؟
آلاینده‌های آب آشامیدنی
پیش از پاسخ به سوال آیا آب تهران به تصفیه آب خانگی نیاز دارد یا خیر به شرح و تعریف آلاینده‌های آب خواهیم پرداخت. هرگونه ماده اضافی که در آب وجود دارد جزء آلاینده‌ها به‌حساب می‌آید. این آلاینده‌ها به‌صورت فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و رادیولوژیکی در آب وجود دارند. برخی از این مواد، جز آلاینده‌های بی‌ضرر به‌حساب می‌آیند و برای سلامتی بدن خطر خاصی ندارند. برخی دیگر از آلاینده‌ها، حتی در مقادیر کم نیز مضر هستند. استانداردهایی جهانی در خصوص میزان این آلاینده‌ها وجود دارد و مسئولان موظفند این استانداردها را رعایت کنند تا آبی سالم در اختیار شهروندان قرار دهند. گرچه سلامت آب آشامیدنی نیز سطوح متفاوتی را شامل می‌شود و حتی اگر آب آشامیدنی استانداردهای حداقلی را هم داشته باشد، ممکن است همچنان آلاینده‌های آن در دراز مدت برای سلامتی زیان‌بار باشند و میزان سلامت و پاکیزگی آب از آلاینده‌ها را می‌توان همچنان افزایش داد. در این بخش به معرفی انواع آلاینده‌های موجود در آب می‌پردازیم. توجه کنید که این موارد، همه آلاینده‌ها را شامل می‌شوند و لزوما به این معنی نیست که این موارد در آب تهران وجود دارند. در ادامه، باتوجه‌به آلاینده‌هایی که در آب وجود دارد، به این موضوع خواهیم پرداخت که آیا آب شهرها به تصفیه آب خانگی نیاز دارد یا خیر؟
- آلاینده‌های فیزیکی آب
آلاینده‌های فیزیکی موجود در آب شامل، رسوبات یا مواد معلق در آب است. این رسوبات بر ظاهر فیزیکی آب تأثیر می‌گذارند. بر اثر عوامل طبیعی، سنگ و خاک موجود در طبیعت، فرسایش می‌یابد و مواد فرسایش یافته به رودخانه‌ها و دریاچه‌ها ورود پیدا می‌کنند. - آلاینده‌های شیمیایی آب
آلاینده‌های شیمیایی موجود در آب به‌صورت ترکیب شیمیایی با مولکول‌های آب واکنش نشان می‌دهند و در ساختار آن ورود پیدا می‌کنند. آلاینده‌های شیمیایی موجود در آب یا به‌صورت طبیعی وارد آن شده و یا اینکه ساخته دست بشر بوده و به دلایل مختلف وارد آب شده است. نمک‌ها، سموم کشاورزی، فلزات، داروها و فاضلاب‌های شهری و بیمارستانی در دسته آلاینده‌های شیمیایی قرار می‌گیرد. - آلاینده‌های بیولوژیکی
میکروب‌ها، انگل‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها در دسته آلاینده‌های بیولوژیکی قرار می‌گیرند. وجود چنین آلاینده‌هایی، دلیل بسیاری از بیماری‌های گوارشی و پوستی است. ورود چنین آب‌هایی به سیستم آبرسانی شهری، می‌تواند تبعات سنگینی برای سلامتی افراد داشته باشد. - آلاینده‌های رادیولوژیکی
در برخی حالات رودخانه‌ها و آب‌های جاری از محل‌هایی عبور می‌کنند که در آنجا معادن اورانیوم یا سایر مواد رادیواکتیو در آن قرار دارد یا محل دفن زباله‌های کارخانه‌ها و صنایع سنگین هستند و آب با عبور از این مکان‌ها آلوده می‌شود. سازمان‌های مربوطه برای جلوگیری از ورود این آب‌ها به سیستم آب آشامیدنی، باید اقدامات لازم را انجام دهند. استفاده از این آب‌ها و یا حتی تماس دست با آن، باعث بروز مشکلات و انواع بیماری‌ها از جمله سرطان در افراد می‌شود.![آیا آب تهران به فیلتر تصفیه آب نیاز دارد؟]()
آب سالم از حقوق هر انسانی است – آیا آب تهران به تصفیه آب خانگی نیاز دارد؟
وجود فلزات سنگین در آب کلانشهرها
وجود فلزات سنگین در آب آشامیدنی بسیاری از افراد را نگران کرده است. بسیاری از افراد در سرتاسر جهان برای اینکه میزان فلزات سنگین را در آب کاهش دهند از تصفیه‌کننده‌های خانگی آب آشامیدنی استفاده می‌کنند. برخی از کارشناسان محیط زیست در سال‌های گذشته وجود فلزات سنگین و برخی آلاینده‌ها در آب آشامیدنی تهران را متذکر شده بودند. باتوجه‌به تبعات وجود فلزات سنگین در آب که معمولا عوارض آن در بلندمدت مشخص می‌شود، باید به فکر تصفیه آب خانگی بود.
- منابع فلزات سنگین
بسیاری از فلزات سنگین به طور طبیعی در آب وجود دارند و مقادیر جزئی از آن برای بدن لازم است. این فلزات در پوسته زمین وجود دارند و به طور طبیعی وارد آب‌های سطحی و زیرزمینی شده است. قلع، طلا، مس و نقره فلزاتی هستند که ممکن است در آب وجود داشته باشند. باتوجه‌به اینکه آب شرب شهر تهران از منابع و سرچشمه‌های اطراف این شهر تأمین می‌شود، از وجود فلزات سنگین در ترکیب آب نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.
اگر فلزات سنگین در آب شرب تهران وجود داشته باشد، روش‌های تصفیه آب خانگی کفایت می‌کند یا باید به فکر روش‌های دیگری بود. آب‌هایی که حاوی این نوع فلزات هستند، در دسته آب‌های سمی و خطرناک قرار می‌گیرند. در ادامه به معرفی و شناسایی فلزاتی که در آب آشامیدنی وجود دارد می‌پردازیم.
- منگنز
اگر از این فلز مقادیر کمی در آب و یا غذای انسان وجود داشته باشد، مشکلی ایجاد نمی‌کند. این فلز به‌عنوان یک نوع ماده مغذی شناخته می‌شود و وجود آن برای بدن لازم است. اما مقادیر زیاد آن باعث بروز اختلالات عصبی در بدن شده و به سیستم عصبی آسیب وارد می‌کند. بهتر است تا آب آشامیدنی توسط متخصصین مورد آزمایش قرار بگیرد تا از درصد این فلز در آب مطمئن شوید.
- کادمیوم
کادمیوم نیز از جمله فلزات سنگین بشمار می‌رود که ممکن است به طریقی وارد آب آشامیدنی شهری شود. در برخی از موارد این فلز از طریق رسوبات لوله‌های گالوانیزه و لوله‌های آب شهری به خانه‌های ما راه پیدا می‌کند. مقادیر کم این فلز می‌تواند باعث مسمومیت و حالت تهوع در افراد شود. مقادیر زیاد این فلز خطرناک بوده و یکی از دلایل مهم بروز سرطان در افراد به‌حساب می‌آید.
- مس
مس نیز یکی از فلزاتی به‌حساب می‌آید که برای بدن ضروری است. مقادیر کمی از این فلز در آب لوله‌کشی شهری وجود دارد. در آب‌های زیرزمینی نیز این فلز مشاهده شده است. مقادیر زیاد این فلز برای بدن مضر است.
فاضلاب‌های شهری
در پاسخ به سوال آیا آب تهران به تصفیه آب خانگی نیاز دارد یا نه باید به مسئله فاضلاب‌ها و پساب‌های شهری نیز بپردازیم. از طرفی باید به مسئله فاضلاب‌های شهری توجه لازم صورت بگیرد چرا که فاضلاب‌های شهری و صنعتی یک از دلایل عمده آلوده‌کننده آب‌های زیرزمینی هستند. برای مثال چندی پیش مدیرعامل آبفای تهران اعلام کرده بود: «ممکن است ویلاهای محدودی هم وجود داشته باشد که فاضلاب‌شان وارد رودخانه شود.» البته او سهم این آلاینده‌ها را کم ارزیابی کرده و گفته بود که نقشی در ایجاد آلایندگی آب تهران ندارند.
بیماری‌های ناشی از آب آلوده
«آب مایه حیات است» ضرورت وجود آب برای زندگی بشر غیرقابل انکار است و زندگی بدون آب غیرممکن. باتوجه‌به اهمیت آب برای زندگی انسان، باید نسبت به حفظ و نگهداری آن کوشا باشیم. اقدامات لازم برای نگهداری و مصرف آب سالم را بدانیم.
آلودگی آب یکی از مهمترین علل مرگ و بیماری در سراسر جهان عنوان شده است و سازمان بهداشت جهانی در گزارشی اعلام کرده است که پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۳۰ از هر ۳ نفر یک نفر دسترسی به آب آشامیدنی ایمن نداشته باشد. استفاده از آب‌های آلوده و غیربهداشتی می‌تواند موجب بروز بیماری‌هایی مثل اسهال و تب حصبه در افراد شود. اسهال یکی از دلایل مهم مرگ‌ومیر کودکان است. همچنین نتیجه نوشیدن آب آلوده، بیماری‌هایی مثل دردهای عضلانی، تب، خستگی، تعرق و یبوست است.
آیا آب تهران به تصفیه آب خانگی نیاز دارد؟
منابع آبی اطراف تهران نقش بسزایی در تأمین آب شرب این شهر دارند. این منابع ممکن است دارای عناصر و فلزاتی مختلفی باشند. بسیاری از ساکنان شهر تهران از وجود مواد اضافی در آب شرب منزلشان شکایت دارند. در پاسخ به این سؤال که آیا آب تهران به دستگاه تصفیه آب خانگی نیاز دارد یا خیر؟ باتوجه‌به موارد بالا می‌توانید با کارشناسان مربوطه مشورت بگیرید، میزان آلودگی آب را بسنجید و برای اطمینان هر چه بهتر و بیشتر از سلامت آب آشامیدنی از دستگاه تصفیه آب خانگی بهره ببرید.